Codziennik 5 lipca urodzili się…Ignacy Machowski, Krzysztof Szmagier, Szewach Weiss…

opublikowane w Codziennik, Najnowsze Wpisy | 0

Foto: Szewach Weiss

5 lipca urodzili się:
1889 – Jean Cocteau, francuski pisarz, aktor, reżyser, malarz (zm. 1963)
1901:Siergiej Obrazcow, rosyjski aktor i reżyser teatru lalkowego (zm. 1992)
1907:Warłam Szałamow, rosyjski pisarz (zm. 1982)
1911:Bohdan Wodiczko, polski dyrygent, pedagog muzyczny (zm. 1985)
1920 – Ignacy Machowski, polski aktor (zm. 2001)
1925:Przemysław Burchard, polski prozaik, reportażysta, podróżnik, wydawca (zm. 2008)
1928:Janusz Krasiński, polski pisarz, reportażysta
1935:Krzysztof Szmagier, polski reżyser filmowy, dokumentalista (zm. 2011), Szewach Weiss, izraelski polityk, dyplomata
1943 – Robbie Robertson, kanadyjski muzyk rockowy, poeta, aktor, gitarzysta, autor piosenek, kompozytor muzyki filmowej, lider zespołu The Band
1969:Arkadiusz Weremczuk, polski projektant mody

Ignacy Machowski (ur. 5 lipca 1920 w Rzeszowie, zm. 11 stycznia 2001 w Warszawie) – polski aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny.Choć szerokiej publiczności znany jest z ról filmowych i telewizyjnych, to należy uznać go przede wszystkim za aktora teatralnego.
Już w 1944 w wyzwolonym Rzeszowie występował w tamtejszym teatrze, jeszcze jako adept studia aktorskiego, w którym wykładali m.in. Stefania Domańska, czy Józef Kondrat. Wraz z nim uczyli się tam i rozpoczynali pracę zawodową Kazimierz Dejmek i Adam Hanuszkiewicz. Jedną z pierwszych ról był Wernyhora w Weselu. Fakt, iż aktor zagrał go w wieku dwudziestu czterech lat świadczył o dużych możliwościach charakterystycznych, które z czasem rozwinął i połączył ze znakomitą umiejętnością charakteryzacji. Dopiero po wojnie zdał eksternistyczny egzamin aktorski w Łodzi, by rozpocząć pracę w Jeleniej Górze, gdzie przeniósł się macierzysty Teatr Ziemi Rzeszowskiej tworząc tym samym pierwszą polską scenę na ziemiach odzyskanych.Od 1950 pracował we Wrocławiu, w Warszawie (gdzie zagrał Włodzimierza Lenina w sztuce Nikołaja Pogodina Człowiek z karabinem w Teatrze Narodowym), w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku (Murzyn w Ladacznicy z zasadami Jean-Paul Sartre’a w reż. Zygmunta Hübnera).Lata pięćdziesiąte były szczególnie płodne w kreacje filmowe. Uznano wówczas Machowskiego za „mistrza dugiego planu”. Wystąpił w Popiele i diamencie Wajdy, Cieniu i Pociągu Kawalerowicza, w Eroice Munka, a także w Pętli Hasa. Tymi rolami wpisał się na trwałe w ikony „polskiej szkoły filmowej”.Jeszcze we Wrocławiu związał się z reżyserem Romanem Sykałą, która to współpraca zawiodła go do Teatru Polskiego w Poznaniu, a później do Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi. W Poznaniu uzyskał pozycję „pierwszego aktora”, który grał wszelkie rodzaje ról od amanckich po stricte charakterystyczne. Zagrał m.in. Orlanda w Angelice Leo Ferrero, czy Ill’a w Wizycie starszej pani Friedricha Dürrenmatta (oba spektakle w reż. Romana Sykały). W Łodzi wystąpił m.in. w roli kapitana Quegg’a w Buncie na okręcie Caine Hermana Wouka. W tym mieście nawiązał współpracę z Jerzym Antczakiem, dzięki której powstały znakomite role w spektaklach telewizyjnych (m.in. Ojciec Goriot, Łabędzi śpiew, Dr Jeckyl i Mr Hyde).
W Łodzi również spotkał Machowski ponownie Kazimierza Dejmka, który był dyrektorem Teatru Nowego, a przed laty, w Rzeszowie – kolegą z ławki w studiu aktorskim. Właśnie w Łodzi na długie już lata związał się z tym reżyserem, co zaowocowało wielkimi i cenionymi rolami tak przez krytykę, jak i publiczność. W Teatrze Nowym wystąpił m.in. w inscenizacjach dzieł staropolskich (np. w Historyi o chwalebnym zmartwychwstaniu pańskim zagrał sześć ról).W 1962 Kazimierz Dejmek objął dyrekcję Teatru Narodowego w Warszawie, gdzie pociągnął wiele osób z niepowtarzalnego zespołu z Łodzi.W Teatrze Narodowym Machowski zagrał znów w staropolszczyźnie, ale stworzył także nowe role, które przyniosły sukces tak jemu samemu, jak Kazimierzowi Dejmkowi i Scenie Narodowej. W 1962 zagrał rolę tytułową w Słowie o Jakubie Szeli Brunona Jasieńskiego nagrodzoną przez ministra kultury i sztuki. Szela Machowskiego był postacią wstrząsającą i sięgającą najwyższego stopnia tragizmu. Postacią, która poruszała publiczność nie tylko w Warszawie, ale także na wyjazdach zagranicznych. W 1965 roku Teatr Narodowy w Warszawie obchodził jubileusz dwustu lat działalności. Machowski znalazł się w komitecie organizacyjnym tych obchodów. Śladem tej działalności jest Deklaracja Programowa Teatru Narodowego, która w istocie jest wspaniałym manifestem tego zjawiska, jakim był ówczesny teatr Dejmka i jego aktorów. Również w czasie tych obchodów zagrał Machowski Wielkiego Księcia Konstantego w Kordianie Juliusza Słowackiego, gdzie zachwycał aktorski duet Ignacy Machowski – Stanisław Zaczyk – Wielki Książę i Car. W 1967 roku wystąpił jako Doktor w pamiętnych Dziadach, po których władze usunęły Dejmka ze Sceny Narodowej.O 1969 pracował w Teatrze Ateneum. Ten okres upłynął przede wszystkim pod znakiem roli generała von Zietena w Wielkim Fryderyku Adolfa Nowaczyńskiego w reżyserii Jerzego Grudy. Okazało się wówczas, iż „powieść dramatyczna” Nowaczyńskiego nie jest utworem solowym dla odtwórcy postaci Fryderyka (tu zaistniała pamiętna kreacja Jana Świderskiego), ale także z pozostałych, „towarzyskich” ról (jak również biskup Krasicki – Jerzy Kamas) dało się wykrzesać wiele emocji. Machowski przeistoczył się całkowicie w starego generała huzarów. Rola była spójna jako całość i doskonała w szczegółach od charakteryzacji zmieniającej oblicze aktora, po najdrobniejsze gesty, co nie pozbawiało go wszak spontaniczności. Zagrał także w przedstawieniach Janusza Warmińskiego (Arnaux w Balu manekinów Jasieńskiego, Sorin w Mewie Czechowa). Pracował ponadto z takimi reżyserami, jak Maciej Prus (Wołdemar Hawryłowicz w Fantazym Juliusza Słowackiego) i Jerzy Grzegorzewski (Stryj w Ameryce Franza Kafki).Na ten czas przypada także bodaj najważniejsza rola filmowa Machowskiego: markiz d’Arquien, tytułowy Ojciec królowej w filmie Wojciecha Solarza. Po raz kolejny odznaczył się tu umiejętnością transformacji (grał człowieka dwadzieścia lat starszego od siebie), dużym dowcipem, ale i wiarygodnością. Jego d’Arquien był człowiekiem z krwi i kości i niebezmyślnym (motywem powracającym wciąż do postaci są słowa Koheleta Marność nad marnościami…).W 1981 powrócił do współpracy z Dejmkiem, tym razem na deskach Teatru Polskiego w Warszawie, w którym pozostał do końca drogi artystycznej i życia. Tu powstały takie kreacje, jak Żyd w Weselu Wyspiańskiego, Duda w Drzewie Myśliwskiego, czy tytułowa rola w Maestrze Jarosława Abramowa-Newerlyego. Zagrał także Rejenta w Zemście Aleksandra Fredry. W trakcie jednego z przedstawień dopadł aktora zawał serca. Od tamtej pory musiał stopniowo ograniczać pracę zawodową.W 2000 zagrał swoją ostatnią rolę – doradcę króla Heroda – Ireneusza w Biwaku pod gołym niebem Mariana Pankowskiego w reżyserii Jana Kulczyńskiego.Ignacy Machowski ogółem w teatrze zagrał ponad sześćset ról, przeszło pięćdziesiąt ról filmowych, ponad sto w Teatrze Telewizji i tysiące w spektaklach radiowych. Wiele z nich przeszło na stałe do historii polskiego teatru i filmu.
Był trzykrotnie żonaty. Jego trzecią żoną była lekarka Zofia Dramińska-Machowska (ur. 1962). Ojciec aktora Krzysztofa Machowskiego, skrzypaczki Marii Machowskiej i Jerzego Machowskiego (student, dramaturg, eseista, aktor dramatyczny drugiego pokolenia ur. 1991). Brat rzeźbiarza Leona Machowskiego.

Krzysztof Szmagier (ur. 5 lipca 1935 w Warszawie, zm. 17 grudnia 2011 tamże) – polski reżyser filmowy i dokumentalista.W 1963 ukończył studia na wydziale reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi.
Był uczniem i współpracownikiem Jerzego Kawalerowicza w Zespole Filmowym „Kadr”. W 1972 za serial Przygody psa Cywila otrzymał Nagrodę Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji, a rok później Nagrodę Jury Dziecięcego Festiwalu Filmowego dla Dzieci w Poznaniu. W 2004 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.Wybrana filmografia
Reżyser
Operacja V-2 (1968)
Przygody psa Cywila (1970)
Zapalniczka (1970)
07 zgłoś się (1976–1987)
Zamknąć za sobą drzwi (1987)

Szewach Weiss (hebr. שבח וייס; ur. 5 lipca 1935 w Borysławiu) – izraelski polityk, profesor nauk politycznych, przewodniczący Knesetu (1992–1996) i ambasador Izraela w Polsce (2001–2003).Urodził się w Borysławiu w województwie lwowskim (obecnie na Ukrainie) jako Szejwach Weiss, syn Gitł i Meira Wolfa Weissa. Jego ojciec był właścicielem sklepu spożywczego. Po wkroczeniu Niemców rodzinie Weissów udało się zbiec z getta. Najpierw ukrywali się u Ukrainki, Julii Lasotowej, później u polskiego małżeństwa Anny i Michała Górali. Następnie pomagała im przetrwać sąsiadka, Maria Potężna z synem Tadeusz. sierpniu 1944 roku do Borysławia wkroczyły wojska radzieckie. Po zakończeniu działań wojennych Weissowie zamieszkali ponownie w swoim starym domu, a Szejwach poszedł do drugiej klasy szkoły podstawowej. Jednak wkrótce potem zmuszeni byli wyjechać do Polski, gdzie przez pewien czas mieszkali w Wałbrzychu, a sam Szejwach mieszkał i uczył się w sierocińcu w Głuszycy, prowadzonym przez syjonistyczną organizację Bricha. W tym czasie rozpoczął naukę języka hebrajskiego.Po przybyciu do Izraela zmienił imię na Szewach (w języku hebrajskim szewach oznacza „sława”[3]). Skierowano go do szkoły rolniczej Hadassim niedaleko Netanii. W tym czasie zaczął uprawiać wyczynowo sport. Już w 1954 roku był jednym z najlepszych sportowców w Izraelu (trenował lekkoatletykę i podnoszenie ciężarów). W tym samym roku poszedł do wojska. Równocześnie jeździł traktorem i tańczył w grupie artystycznej. W Hadassim spotkał polskiego lewicującego Żyda, Michaela Kasztana, który stał się jego nauczycielem. To m.in. za jego wpływem Weiss zbliżył się do lewicy.W 1959 roku wziął ślub z Ester. W wojsku zaangażował się w życie kulturalne – jako podoficer do spraw kultury dla północnej części Izraela. Dzięki temu został dziennikarzem radiowym, przez 6 lat prowadził audycje. Jest także autorem szesnastu książek dla dzieci. Jednocześnie studiował na Wydziale Nauk Politycznych Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie i Wydziale Prawa w Tel-Awiwie. W 1965 roku uległ wypadkowi samochodowemu, który zakończył jego karierę sportową. Był jednak jednym z pierwszych trenerów Miriam Sidranski, wielokrotnej mistrzyni Izraela w biegach.W 1975 roku założył Wydział Mediów na Uniwersytecie w Hajfie i został profesorem nauk politycznych na tej uczelni.W latach 1969-1981 był radnym w Hajfie, od roku 1977 do roku 1999 członkiem Komitetu Centralnego izraelskiej Partii Pracy (był jednym ze zwolenników Icchaka Rabina podczas jego wewnątrzpartyjnej rywalizacji z Szimonem Peresem). Od 1981 roku był posłem do Knesetu. W latach 1988-1992 był wiceprzewodniczącym, a następnie w latach 1992-1996 przewodniczącym Knesetu, wybranym stosunkiem głosów 76:32. Był jedną z ostatnich osób, z którą rozmawiał premier Izraela Icchak Rabin zanim zginął z rąk żydowskiego nacjonalisty 4 listopada 1995 roku. Przy wielu okazjach reprezentował Kneset za granicą (w latach 1984-1999 był delegatem izraelskiego parlamentu do Rady Europy), a w latach 2001-2003 pełnił funkcję ambasadora Izraela w Polsce. Podczas swojej misji w Polsce brał istotny udział w polskim życiu publicznym, do czego przyczyniała się jego biegła znajomość języka polskiego. Od 2000 r. jest Przewodniczącym Rady Instytutu Pamięci Jad Waszem. Jednocześnie gościnnie prowadzi wykłady na temat historii i polityki Izraela na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Przez kilka lat współpracował z tygodnikiem „Wprost”[5], a od 2011 r. do 2012 r. z tygodnikiem „Uważam Rze”. Publikuje także komentarze w „Rzeczpospolitej”. Od stycznia 2013 roku jest publicystą tygodnika „Do Rzeczy”.Jest autorem kilkudziesięciu książek: dla dzieci, z dziedziny nauk politycznych, na temat zarządu miejskiego oraz HolocaustuOd 28 marca 2008 r. jest członkiem Międzynarodowej Kapituły Orderu Uśmiechu.Jest wdowcem, ma dwójkę dzieci – córkę Ifat i syna Noama – oraz wnuczkę Szirę. Biegle włada językiem hebrajskim, polskim, angielskim, rosyjskim.