O Czingis-chanie słyszeli nawet uczniowe dzisiejszych szkół. Przynajmniej w Polsce, ale sądzę, że nie tylko. Był synem dowódcy jednej z wielu małych ord mongolskich i porwanej przez niego żony jednego z merkickich wodzów, a prawnukiem pierwszego chana Mongołów – Kabuł-chana. Źródła podają różne daty jego urodzenia. W chwili śmierci miał mieć 72 lata, co wskazywałoby na rok urodzenia1155. Stworzył imperium, które obejmowało obszary od Oceanu Spokojnego po Morze Czarne. Wyróżniał się talentem wojskowym i organizacyjnym, ale także bezwzględnością i okrucieństwem. Stworzył wielką, doskonale zorganizowaną armię. Powstały za jego czasów system pocztowo-komunikacyjny obejmował swoim zasięgiem obszar całego imperium. W 1223, po wygranej bitwie z Rusinami nad Kałaką, wojska mongolskie skierowały się na Węgry i do Polski. Zniszczyły Kraków i po bitwie pod Legnicą złupiły Śląsk. Imperialne tradycje kontynuował wnuk Czyngis-chana, Batu-chan, twórca państwa Złotej Ordy.W 1224 roku Imperium mongolskie rozciągało się od pacyfiku po Morze Kaspijskie i Czarne. Gdzieś w konglomeracie ludów do dziś zamieszkujących te tereny lokują swoich przodków Jakuci, naród turecki zamieszkujący dziś rosyjską Jakucję w środkowej Syberii. Właściwie – to już nie Jakucja, ale Republika Sacha, ale nazwa stolicy pozostała dawna – Jakuck.
Matka i żony Czingis-chana
Nakładem Wydawnictwa Książkowego IBIS ukazała się powieść historyczna Nikołaja Ługinowa „Matka i żony Czingis-chana” (przekład z rosyjskiego Wiesławy Olbrych). To nawiązująca do ludowych sag opowieść o roli kobiet w życiu legendarnego mongolskiego wodza.
Nikołaj Ługanow, członek rzeczywisty Międzynarodowej Turskiej Akademii, mieszka w Jakucku i jest członkiem Związku Pisarzy Jakucji, dyrektorem Muzeum Literatury i wiceprezydentem Akademii Duchowości w Jakucku. Chociaż w swoim czasie ukończył Instytut Literacki im. Gorkiego w Moskwie, tworzy w języku jakuckim. Ale – czy znalazłby się w Polsce tłumacz znający ten język na tyle dobrze, by tłumaczyć literaturę piękną?
P.s.
Na podstawie powieści historycznych Nikołaja Łagunowa opisujących czasy powstawania orgomnego Imperium zrealizowany zostal film „Tajemnica Czingis-Chana” w reżyserii Andrieja Borisowa, urodzonego w Jakucji i do dziś mocno z nią związanego twórcy, laureata wielu nagród, w tym rosyjskich. Bo republika Sacha, wraz ze swymi rdzennymi mieszkańcami, potomkami hord Czyngis-chana – to też Rosja.
Kubuś Fatalista
